Met oog op de energietransitie wil de overheid dat alle woningen van Nederland in 2050 van het aardgas af zijn. Daarom zijn we hard op zoek naar alternatieve oplossingen. Waterstof is één van de alternatieven voor aardgas. Wat waterstof zo interessant maakt, is dat het van het bestaande gasnet en voorzieningen gebruik kan maken. Hoe dit in praktijk werkt laten Kiwa en Alliander graag zien in het speciaal ontwikkelde Hydrogen Experience Center in Apeldoorn; de eerste waterstofdemowoning van Nederland. Wij namen een kijkje bij dit vooruitstrevende project.
Leer werken met waterstof
Kiwa en Alliander laten in het Hydrogen Experience Centre zien dat waterstof in de gebouwde omgeving uitstekend als brandstof te gebruiken is. Tegelijkertijd wil men monteurs en installateurs opleiden en vertrouwd maken met het overzetten van de aardgasinfrastructuur op waterstof. Dit is nodig, want de behoefte aan technici die met waterstof kunnen werken, zal in de nabije toekomst snel toenemen. De eerste installatiebedrijven zijn al op bezoek geweest, evenals Syntess Software.
Verschillende soorten waterstof
Op dit moment wordt waterstof gewonnen met energie uit fossiele brandstoffen, bijvoorbeeld aardgas. Het Hydrogen Experience Centre leert ons dat er drie soorten waterstof te onderscheiden zijn, grijs, blauw en groen. Het verschil zit in de CO2 . Bij grijze waterstof wordt de CO2, die tijdens de productie ontstaat, afgevoerd via de atmosfeer en bij blauwe wordt de CO2 afgevangen en opgeslagen. Hiermee is blauwe waterstof CO₂-neutraal, want er komt geen extra CO₂ in de atmosfeer terecht. Groene waterstof wordt gemaakt met energie uit duurzame bronnen, zoals en zonne- en windenergie. Dit is dus de meest duurzame vorm van waterstof.
Een andere meter
In de demowoning staan we eerst stil bij de meterkast. Daar hangen de traditionele gasaansluiting en gasmeter. Het voordeel van waterstof is dat het grootste deel van het huidige gasnet hier in principe geschikt voor is. Kiwa Technology test in het lab onder andere grondstoffen en nieuwe producten van fabrikanten uit op het gebruik van waterstof in plaats van gas. De huidige gasmeter in de meterkast zal wel vervangen moeten worden. Omdat waterstof ongeveer een derde energie bevat ten opzichte van gas is er voor hetzelfde energiecomfort dus driemaal zoveel nodig en is de traditionele meter nog niet op berekend. Ook is Kiwa Technology in het programma Hydelta samen met andere partijen bezig met een onderzoek om een geur aan waterstof toe te voegen zodat vrijgekomen waterstof, net zoals gas, ook te ruiken is. De bestaande methode (THT) zoals toegepast bij gas bevat zwavel en is helaas ongeschikt om toe te passen in bijvoorbeeld een brandstofcel. Een brandstofcel wordt gebruikt om waterstof om te zetten in elektriciteit.
De waterstofketels
Op de zolder van de demowoning hangen twee waterstofketels. Hier krijgen monteurs uitleg en kunnen ze oefenen in het af-/en aansluiten van deze ketels op de aanwezige (gas)leidingen. Aan het begin van de dag stroomt er gas door die leidingen, aan het einde van de dag waterstof. De waterstof-ketel ziet er aan de buitenkant uit als een traditionele CV-ketel. De verschillen zitten binnenin. Een verschil ten opzichte van een verwarmingsketel op aardgas is bijvoorbeeld de brander. Het mengsel van waterstof en zuurstof is anders dan bij gas. Hierdoor moeten de gaatjes in de brander aangepast worden, deze zijn namelijk kleiner. Maar met de voortschrijdende techniek zou het ook zomaar kunnen dat in de toekomst bij een bestaande verwarmingsketel alleen het binnenwerk maar vervangen hoeft te worden in plaats van de hele CV-ketel. Wellicht via een Plug & Play oplossing.
De praktijk in Stad aan ‘t Haringvliet
Van het waterstofhuis op het terrein van Kiwa, naar de praktijk van alle dag. Op dit moment is er in Stad aan ‘t Haringvliet een pilot gestart om vanaf 2025 geheel van het aardgas af te stappen en over te gaan op andere duurzame energiebronnen zoals groene waterstof. Dit onder de voorwaarde dat er voldoende draagvlak is. Hier stemmen de inwoners en ondernemers van Stad aan ’t Haringvliet nog voor deze zomer over. Het project heeft een eengezinswoning als Inspiratiehuis ingericht om te demonstreren hoe inwoners van aardgas kunnen overstappen op waterstof. Ook ontbreekt de waterstof cv-ketel niet in deze inspiratiewoning. Sterker nog, in deze woning hangen momenteel drie waterstofketels (van drie verschillende fabrikanten) die het huis op dit moment om de beurt verwarmen. Dit inspiratiehuis en de voorlichting die hier momenteel gegeven wordt is een initiatief van de projectgroep Stad Aardgasvrij, waar partners als het bewonersinitiatief, Stedin de gemeente Goeree-Overflakkee, woningcorporatie Oost West Wonen en andere partners bij betrokken zijn. De benodigde waterstof wordt door een externe partij geleverd. Ook hier geldt dat waterstof als alternatief voor aardgas nog onbekend is en de nodige vragen oproept. Vandaar het inspiratiehuis waar de inwoners van Stad aan ‘t Haringvliet voorlichting kunnen krijgen en antwoord op hun vragen.
En het blijkt dat Kiwa, als kennispartner op het gebied van waterstof, hier ook onderdeel is van de kennismaking met waterstof. Dit met de zogenaamde Kiwa Waterstoftafel, waarmee men waterstof in actie kan zien. Samen met een Kiwa-expert kan men op locatie diverse experimenten uitvoeren en zo ervaren wat de verschillen en overeenkomsten zijn tussen aardgas en waterstof. Is waterstof bijvoorbeeld gevaarlijk? Levert brandend waterstof ook een blauwe vlam op, net als aardgas? En kookt water eerder met aardgas of met waterstof? De Waterstoftafel helpt door middel van experimenten om deze en andere vragen te beantwoorden. Deze bijeenkomst zal binnenkort gepland worden in Stad aan ‘t Haringvliet.
Waterstofinstallaties en Syntess Software
Terug naar het inspiratiehuis waarbij we tot slot weer even inzoomen op de meterkast en de verwarming. De meter in de meterkast is vervangen door een waterstofmeter, maar de verwarmingsleidingen en radiatoren niet. De waterstofketels zijn door de fabrikanten geïnstalleerd, maar de leidingen zijn aangesloten door een plaatselijke installateur. En laat dit nu een Syntess Atrium gebruiker zijn!
Deze dag was bijzonder informatief en geeft ons ook weer inspiratie. Hoe actief zijn installateurs bezig met de ontwikkelingen rondom waterstof en hoe kunnen wij als softwareontwikkelaar hierin ondersteunen? Genoeg stof om over na te denken dus!
Auteur:
John Schepers
Productmanager
Publicatiedatum 24 maart 2022